Mart je mjesec koji Srbi na Kosovu i Metohiji pamte po zlu, a danas, poučeni događajima koji su uslijedili poslije bombardovanja 1999. godine i pogromom koji su doživjeli 17. marta 2004, sa dodatnom strepnjom iščekuju šta im donose novi dani.
Za porodicu Stolić, koja je iz Uroševca protjerana 1999 i dom pronašla u Drajkovcu, kao i mnoge druge srpske porodice na Kim 17. mart je dan najtežih sjećanja, jer tog dana 2004 godine, nakon što su mještani ovog sela, dobili uveravanja da im ne prijeti opasnost od komšija Albanaca, ubijeni su Dobri Stolić i njegov sin Borko.
„Te večeri, prije 15 godina, čuli smo pucnje“, priča za Tanjug Srđan Mladenović, pašenog ubijenog Dobrija i nastavlja:
Čuli smo zapomaganje moje svastike Vere, brzo su došli i pripadnici KPS i pripadnici Kfora. Dobri je ubijen na licu mjesta, a za Borka do sutradan nismo znali da li je živ ili mrtav, jer je bio u američkoj bazi Bondstil. Njegove rane su bile prostrijelne i mogao je da se spasi taj mladi život – Borko je imao 22 godine, a njegov otac 45.
Teška sudbina zadesila je i porodicu Mitrović iz Lipljana, čija je kuća u pogromu 17. marta 2004. u potpunosti spaljena. Gorica Mitrović od tada sa četiri sina živi u selu Skulanevo, u opštini Gračanica.
„Bili smo u kući kada su ušli, počeli da lome i bacaju zapaljive koktele, onda smo počeli da se povlačimo i bježimo kroz avlije prema crkvi. KFOR je sjedio mirno, zavukli su se u bove, nisu izlazili, vjerovatno su se plašili, i onda smo otišli do crkve. Nadali smo se da će KFOR da nas štiti, ali od toga nije bilo ništa. Ni dan-danas od toga nema ništa, to mogu samo da pričaju, niko neće da nas zaštiti, jedino ako nas Srbija zaštiti“, navodi Gorica Mitrović iz Lipljana.
U Lipljanu, koji je imao oko 8.000 stanovnika, do pogroma su Srbi činili većinu stanovništva — 70 odsto, dok je 30 odsto Albanaca živjelo u krajnjem južnom delu grada, a sada ih je 90 odsto.
Danas se navršava 15 godina od martovskog pogroma na Kosovu i Metohiji u kojem je ubijeno osmoro Srba, povrijeđeno više stotina, uništeno ili oštećeno 800 srpskih kuća i 35 pravoslavnih crkava i manastira, a za sve to je odgovarao mali broj počinilaca uz simbolične kazne.
U trodnevnom pogromu ubijeni su Zlatibor Trajković u Kosovu Polju, Dragan Nedeljković, koji je izgorio u zgradi Bogoslovije u Prizrenu, Dobrivoje i Borko Stolić u Štrpcu, Slobodan Perić u Gnjilanu, Nenad Vasić u Lipljanu, te Borivoje Spasojević i Jana Tučev u sjevernom dijelu Kosovske Mitrovice.
Sukobi su izbili 17. marta 2004. godine, nakon što je Unmik policija pronašla tijela dvojice albanskih dječaka u rijeci Ibar u selu Čabar kod Zubinog Potoka, na sjeveru Kosova, a Albanci za njihovu smrt optužili Srbe i krenuli u odmazdu. U neredima je uništeno ili oštećeno 800 kuća, kao i 35 pravoslavnih crkava i manastira, među kojima 18 spomenika kulture.
Do temelja su srušeni manastir Devič kod Srbice i konaci manastira Svetih Arhangela kod Prizrena. U Prizrenu su izgorjele i Crkva Bogorodice Ljeviške iz 14. vijeka, koja je kasnije stavljena na listu spomenika pod zaštitom Uneska, te Crkva Svetog Đorđa iz 16. vijeka na čijem je svodu ispisana prijeteća poruka “Smrt Srbima”. Porušeno je ili zapaljeno 10 srpskih škola, domova zdravlja, pošta i drugih objekata države Srbije.
U osvrtu na nasilje, OEBS je tada ocijenio da je neodgovorno pisanje medija o smrti albanskih dječaka uslovilo da nasilje bude “tako intenzivno i brutalno”. Povodom toga NATO je na Kosmet uputio dodatne trupe, a komandant južnog krila Alijanse admiral Gregori Džonson nakon dolaska na Kosmet utvrdio je da je nasilje u pokrajini “organizovano i orkestrirano”.
Nasilje na Kosovu osudili su Savjet bezbjednosti UN i tadašnji generalni sekretar Kofi Anan, kao i sve značajnije međunarodne institucije i organizacije, vlade mnogih država, uključujući SAD i Rusiju. U istražnom pritvoru bilo je više od 250 osumnjičenih za učešće u antisrpskom nasilju, a tek manjem broju njih izrečene su simbolične kazne.
Izvor: Tanjug
Izvor: www.rtvbn.com
