Istoričar u Istorijskom muzeju u Vranju Branka Janačković istakla je da su ovu izložbu zajedno pripremili Istorijski arhiv „31. januar“ i Narodni Muzej povodom obilježavanja stogodišnjice oslobođenja Vranja u Prvom svjetskom ratu.
– Vranje je oslobođeno 4. oktobra 1918. godine i Ministarstvo kulture Srbije pomoglo nam je da organizujemo izložbu na kojoj su predstavljeni dokumenti ne samo iz naše dve institucije, nego i iz drugih eminentnih institucija, kao što su Arhiv Srbije, Istorijski muzej u Beogradu, Arhiv Srpske akademije nauka i umetnosti, Arhiv Jugoslavije, Vojni arhiv – navela je Janačkovićeva.
Ona je naglasila da je izložba posvećena prije svega stradanju običnih ljudi koji su nastavili da žive pod bugarskom okupacijom u Velikom ratu.
– Srpsko stanovništvo bilo je tada izloženo raznim vrstama terora: ubistvima, progonima, pokušajima bugarizacije kroz nametanje bugarskog jezika u školama, upravi i crkvama, a pljačke su bile uobičajene – dodala je Janačkovićeva.
Docent dr Dejan Antić sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Nišu kaže da je počastvovan pozivom Srpskog prosvjetnog i kulturnog društva „Prosvjeta“ da u okviru „Višnjićevih dana“ predstavi zbornik radova sa naučnog simpozijuma održanog 2017. godine u Vranju, pod nazivom „Južni srpski krajevi u 19. i 20. veku: društveno-ekonomski i politički aspekt“.
– Radovi u ovom zborniku govore ne samo o stradanju Srba pod bugarskom okupacijom, nego i o privredi, politici i ekonomiji južnih delova Srbije u tom periodu. Zbornik daje širu sliku juga zemlje i prati period od oslobođenja do izgradnje jednog ozbiljnog regiona koji je doprineo razvoju srpske državnosti u 20. veku, pa i danas – rekao je Antić.
Govoreći o izložbi dokumenata i fotografija iz perioda Velikog rata, Antić je naveo da se mnogo govorilo o stradanju Srba sa lijeve strane Drine, ali da ne treba zaboraviti ni patnje Srba sa juga Srbije.
– Bugari su nakon okupacije Kraljevine Srbije, odnosno njenih istočnih delova, izvršili aneksiju te teritorije, za kojom je ubrzo usledio teror. Brojna su mesta stradanja, a među gradovima-mučenicima Vranjem, Leskovcem i drugim mestima sa juga Srbije, ističe se Surdulica, u kojoj su Bugari pobili između 3.000 i 6.000 Srba iz pčinjskog, niškog i jablaničkog regiona. Hteli su da unište sve što je srpsko, najpre intelektualce, a u nekim spisima prozivali su i Srpkinje kao nosioce nacionalnog identiteta“, istakao je Antić.
On je naglasio da je došao u Bijeljinu i kao predstavnik Okružnog odbora Udruženja potomaka ratnika oslobodilačkih ratova Srbije iz Pčinjskog okruga.
– Bilo je potpuno prirodno da nastavimo tradiciju srpske odbrane i da uspostavimo saradnju sa SPKD „Prosvjeta“ koja ove godine obilježava 115 godina od osnivanja. Kažem prirodno, jer se oba udruženja bave negovanjem kulturno-istorijske baštine i sećanjem na stradale pretke – dodao je Antić.
Izložba „Slike iz života pod okupacijom – život i stradanje stanovništva juga Srbije u Velikom ratu“ i promocija zbornika radova „Južni srpski krajevi u 19. i 20. veku: društveno-ekonomski i politički aspekt“ organizovani su u okviru 26. manifestacije „Višnjićevi dani“, koja je počela 1. novembra, a biće završena u petak, 8. novembra.
Dešavanja u Bijeljini
Izvor: Gradska uprava
