Danas je utorak, 9. maj, 129. dan 2023. Do kraja godine ima 236 dana.
1502. – Španski moreplovac italijanskog porijekla Kristofer Kolumbo je iz španske luke Kadis isplovio na četvrto i posljednje putovanje u Novi svijet.
1788. – Britanski parlament je ukinuo trgovinu robljem.
1800. – Rođen američki borac za ukidanje crnačkog ropstva DŽon Braun, koji je u južnim američkim državama Kanzas i Virdžinija predvodio ustanke protiv robovlasnika i državne uprave koja ih je podržavala. Teško ranjenog u borbi federalna vojska ga je 1859. uhvatila u Virdžiniji, a robovlasnički sud ga je osudio na smrt, poslije čega je obješen.
1805. – Umro njemački pisac, filozof, istoričar i teoretičar umjetnosti Johan Kristof Fridrih fon Šiler, najznačajniji njemački klasični dramatičar. Pobjegao je 1782. iz Virtemberškog vojvodstva u kojem je radio kao pukovski ljekar, a u Vajmar se preselio 1787, gdje se sprijateljio s Johanom Volfgangom Geteom , koji mu je pomogao da 1789. postane profesor istorije na Jenskom univerzitetu. Potom je izdavao časopise “Hore” i “Almanah muza”. Djela: drame “Razbojnici”, “Don Karlos”, “Valenštajn” (trilogija), “Vijerenici iz Mesine”, “Demetrijus” (nedovršena drama iz ruske istorije), tragedije “Fijeskova zavjera u Đenovi”, “Spletka i ljubav”, “Marija Stjuart”, “Dijevica Orleanska”, komad o oslobodilačkoj borbi Švajcaraca “Vilhelm Tel”, balade “Polikratov prsten”, “Jemstvo”, “Ibikovi ždrali”, istorijski radovi “Istorija otpadništva ujedinjene Nizozemske”, “Istorija Tridesetogodišnjeg rata”, filozofske i estetičke rasprave “O ljupkosti i dostojanstvu”, “O uzvišenom”, “O estetičkom vaspitanju čovjeka”, “O tragičnoj umjetnosti”, “O naivnom i sentimentalnom pjesništvu”, epigrami “Ksenije” (s Geteom).
1860. – Rođen škotski pisac DŽejms Metju Beri, “otac” Petra Pana. Pisao je uglavnom drame i pripovjetke. Djela: “Petar Pan”, “Divni Krajton”, “Gospodska ulica”.
1873. – Rođen engleski arheolog Hauard Karter, koji je 1922. otkrio grobnicu egipatskog faraona Tutankamona.
1877. – Rumunija proglasila nezavisnost, mjesec dana pošto je sklopila savez s Rusijom za borbu protiv Otomanskog carstva.
1901. – U Melburnu otvoren prvi parlament Australije.
1911. – U Beogradu radi ostvarenja narodnog ideala – ujedinjenja srpstva – osnovana tajna organizacija “Ujedinjenje ili smrt”, kasnije nazvana “Crna ruka”, čije su vođe bili Dragutin Dimitrijević Apis, Ilija Radivojević i Bogdan Radenković, a ta organizacija je predviđala upotrebu nasilja u rušenju Otomanske imperije i Austro-Ugarske.
1926. – Amerikanci Ričard Berd i Flojd Benet prvi preletjeli avionom Sjeverni pol.
1927. – Kanbera postala glavni grad Australije umjesto Melburna.
1936. – Fašistička Italija poslije okupacije Abisinije /Etiopija/ formalno anektirala tu istočnoafričku zemlju, za čijeg je cara proglasila italijanskog kralja Vitorija Emanuela.
1945. – U Berlinu 16 minuta poslije ponoći potpisana bezuslovna kapitulacija njemačkih oružanih snaga. U ime NJemačke akt je potpisao feldmaršal Vilhelm Kajtel , u ime SSSR maršal Georgij Žukov, a u ime zapadnih saveznika britanski vazduhoplovni general Artur Teder. Time je formalno završen Drugi svjetski rat u Evropi, ali su ostaci njemačkih trupa još nekoliko dana davali otpor, najduže u Jugoslaviji – do 15. maja. U ratu koji je trajao šest godina je učestvovala 61 država i oko 110 miliona vojnika. Poginulo je između 55 i 60 miliona ljudi, uključujući milion i 706.000 Jugoslovena, a oko 35 miliona je ranjeno. Države antihtlerovske koalicije proslavljaju 9. maj kao Dan pobjede.
1946. – Kralj Vitorio Emanuele treći abdicirao i Italija je postala republika.
1948. – Centralni komitet Komunističke partije Jugoslavije je u odgovoru na pismo Centralnog komiteta Svesavezne komunističke partije (boljševika) od 4. maja 1948. odbacio optužbe sovjetske partije na politiku jugoslovenskog rukovodstva. Potom je uslijedila Rezolucija Informbiroa i višegodišnji politički i ekonomski pritisak istočnoevropskih zemalja na Jugoslaviju.
1952. – Zapadne sile Londonskim sporazumom prepustile zonu “A” slobodne teritorije Trsta Italiji, poslije čega je Jugoslavija upozorila Italiju i zapadne zemlje da ne priznaje nikakve pregovore i rješenja bez njenog učešća.
1960. – SAD postale prva zemlja u kojoj su legalizovane pilule za sprečavanje začeća.
1976. – Ulrike Majnhof, vođa zapadnonjemačke ljevičarske terorističke grupe “Bader-Majnhof”, prema zvaničnoj verziji objesila se u zatvorskoj ćeliji.
1978. – Izrešetano tijelo bivšeg italijanskog premijera Alda Mora nađeno u parkiranom automobilu u centru Rima, 54 dana pošto su ga oteli teroristi “Crvenih brigada”.
1985. – Umro američki filmski glumac Edmund O’Brajen, veoma cijenjen po nizu upečatljivih epizodnih uloga. Filmovi: “Djevojka tu ne može pomoći”, “1984”, “Bosonoga kontesa” /Oskar/, “Niz tri tamne ulice”, “Julije Cezar”, “Smrt dolazi”, “Čovijek koji je ubio Liberti Valansa”, “Sedam dana u maju”, “Divlja horda”.
1986. – Umro nepalski planinar Tenzing Norgaj, koji je s Novozelanđaninom Edmundom Hilarijem u maju 1953. prvi osvojio “krov svijeta” Mont Everest, 8.848 metara visok vrh planinskog masiva Himalaji.
1987. – Avion poljske kompanije LOT “Iljušin 62”, na liniji Varšava-NJujork, srušio se odmah poslije polijetanja, nije preživio niko od 187 putnika i članova posade.
1993. – Poslije sukoba u centralnoj i jugozapadnoj Bosni, žestoke borbe Hrvata i muslimana su izbile i u Mostaru.
1995. – U Moskvi proslavljeno 50. godina do pobjede nad fašizmom. Na svečanoj večeri u Kremlju, predsjednici Rusije i SAD Boris Jeljcin i Bil Klinton su istakli doprinos Jugoslavije pobjedi saveznika u Drugom svetskom ratu.
1996. – Joveri Museveni pobijedio na prvim predsjedničkim izborima organizovanim u Ugandi poslije 16 godina.
2004. – U eksploziji na stadionu “Dinamo” u Groznom, tokom proslave Dana pobjede na fašizmom, poginuo čečenski predsjednik Ahmad Kadirov i još šestoro ljudi, a na desetine ranjeno, uključujući i generala Valerija Baranova, komandanta ruskih snaga u Čečeniji.
2012. – Umro Vidal Sasun, britanski frizer, autor “paž” i “bob” frizure. Svjetsku slavu postigao sredinom šezdesetih godina 20. vijeka, a kreator je kratkog friza Mije Farou u filmu “Rozmarina beba”.
2015. – U obračunu pripadnika makedonske policije sa naoružanom terorističkom grupom u Kumanovu poginulo je osam policajaca i 14 napadača.
Dešavanja u Bijeljini
Izvor: desavanjaubijeljini.com