Na današnji dan, 1. marta 1992. godine, ispred Stare pravoslavne crkve na Baščaršiji, u centru Sarajeva, ubijen je srpski svat Nikola Gardović i spaljena srpska zastava, što je bila inicijalna kapisla za građanski rat u BiH.
U Bosni i Hercegovini 1. marta 1992. godine održan je referendum o nezavisnosti, na kojem je 62,7 odsto muslimanskih i hrvatskih birača glasalo za izlazak iz tadašnje SFRJ i u Federaciji se taj dan obeležava kao „dan nezavisnosti“, dok s druge strane Srbi u Republici Srpskoj ovaj datum doživljavaju kao dan kada je donesena nelegitimna odluka muslimanskog i hrvatskog naroda protiv srpskih interesa, kao i sjećanje na stravičan zločin i ubistvo srpskog svata na Baščaršiji!
Drugog dana referenduma o nezavisnosti SR BiH, pripadnik „zelenih beretki“ i kriminalac Ramiz Delalić pucao je na srpsku svadbenu povorku na Baščaršiji i pritom ubio mladoženjinog oca Nikolu Gardovića.
Ovaj događaj bio je jedan od povoda za početak ratnih sukoba u Sarajevu, jer su kao odgovor na ovo ubistvo naoružani Srbi iste večeri podigli barikade po Sarajevu, a u razdoblju od 1. do 5. marta podigli su barikade i u bosanskohercegovačkim gradovima Šamac, Derventa i Odžaci.
Venčanje Milana Gardovića i Dijane Tambur obavljeno je u 14.30 časova u Framu Preobraženja Gospodnjeg (crkva na Staroj stanici), na Pofalićima, u opštini Novo Sarajevo, a sam čin vjenčanja obavio je prota Voja Čarkić.
Nakon vjenčanja, svatovi su se uputili u Dom svete Tekle u dvorištu Stare crkve na Baščaršiji, gdje ih je čekao zakazani svadbeni ručak. Pošto je saobraćaj za putnička vozila u centru Sarajeva jednosmeran i paralelan sa tramvajskim, svatovi su put od crkve na Pofalićima do Stare crkve prošli ulicama Vojvode Putnika i Obalom vojvode Stepe, do Vijećnice, gde se nalazio najbliži parking.
Kada su se parkirali, svatovi su krenuli ka Staroj crkvi. U neposrednoj blizini prilikom ulaska svatovske kolone u dvorište Stare crkve, pored svatova se zaustavilo bijelo putničko vozilo marke „golf“ u kome su se nalazila četiri kriminalca, a među kojima je bio Ramiz Delalić, zvani Ćelo.
Četiri kriminalca predvođena Delalićem izašla su iz „golfa“ i nasrnula na mladoženjinog oca, starog svata Nikolu Gardovića, koji je u svatovskoj koloni obavljao dužnost barjaktara.
Delalić je pokušao da starom svatu, odnosno barjaktaru Nikoli Gardoviću, oduzme svatovsko znamenje, zastavu Srpske pravoslavne crkve (trobojku sa krstom), nakon čega je došlo do komešanja u svatovskoj koloni.
Tada je Ćelo otvorio vatru iz pištolja, te smrtno ranio mladoženjinog oca Nikolu Gardovića, dok je njegov saučesnik ranio sveštenika SPC Radenka Mikovića (mladoženjinog zeta). Odmah nakon otvaranja vatre, zločinci su pobegli odnoseći sa sobom zastavu Srpske pravoslavne crkve koju su spalili. Nikola Gardović je preminuo od nanesenih rana nekoliko minuta kasnije u kolima Hitne pomoći.
„Trebalo je da pređemo samo dio puta od parkinga do crkve, nismo očekivali ništa neobično, jer je samo nedelju ranije na istom mestu organizovana ovakva svadba“, rekao je Jovan Gardović, sin ubijenog Nikole – Skinuta su i svatovska obelježja, a netačno je da je Nikola bio u narodnoj nošnji.
„Odmah pošto je Nikola pokošen, metak je u nogu pogodio i Radenka Mitrovića“, rekao je Jovan Gardović – I on je sveštenik, kao i mnogi u našoj familiji.
Pored počinioca ubistva Ramiza Delalića zvanog Ćelo, svjedoci su kao napadače i saučesnike napada i ubistva prepoznali i Suada Šabanovića iz Zvornika, te Muhameda Švrakića, sina osnivača „zelenih beretki“ Emina Švrakića, a četvrti napadač je Taib Torlaković.
Delalić je odmah nakon početka ratnih sukoba u Sarajevu postao komendant Devete muslimanske brdske brigade Armije BiH, a od Alije Izetbegovića je za zasluge primio pištolj sa posvetom.
Muslimani su kontrolisali centar Sarajeva, dok su Srbi držali ostatak grada, kao i uzvišenja oko njega. Nakon apela javnosti, Radovan Karadžić i Alija Izetbegović su 3. marta održali sastanak u štabu JNA u centru Sarajeva uz posredovanje generala JNA Milutina Kukanjca.
Nakon oštre rasprave, Karadžić i Izetbegović su se saglasili da red u gradu održavaju mešovite patrole JNA i policije.
Izvor: desavanjaubijeljini.com
