Mnogi ljubitelji pasa sa tugom doživljavaju nepobitnu stvarnost da mnoge rase nestaju tokom vijekova. Očuvanje rasa nije uvijek bilo prioritet, iako je postojala svijest o problemu njihovog opstajanja. Pojedine rase smatraju se ranjivim, a njihov broj u svijetu ukazuje na potencijalno izumiranje.
Razlog nestajanja pojedinih rasa nije uvijek jasan, jer se neke rase jednostavno integrišu u druge, dok neke gube svoju namjenu usljed kulturnih promjena. Ipak, ima rasa koje su nestale iz specifičnih razloga, pri čemu su se neke suočile sa neizbježnim padom populacije, a druge su zanemarene.
Istorija je rijetko bila na strani nekih rasa pa su se našle u nemilosti i nebrizi. Iako se njihovo nasljeđe viđa kod modernih pasa, to su ipak psi koji više ne postoje. A evo i zbog čega, piše Cuteness.
1. Vodeni pas Svetog Jovana
Vodeni pas Svetog Jovana je nastao u Kanadi i smatra se pretkom njufaundlenda i labrador retrivera. Bio je poznat po mišićavoj građi i crnoj dlaci sa bijelim oznakama. Vodeni pas Svetog Jovana volio je da pliva i pretpostavljalo se da je nastao od radnih pasa engleskog, irskog i portugalskog porijekla iz 16. i 17. vijeka. Vodeni pas Sv. Jovana pomagao je ribarima u hvatanju ribe i lovio je ptice na kopnu. On je bio omiljeni ljubimac naroda Njufaundlenda, ali zbog intervencije vlade je pao u nemilost. U 19. vijeku, pokrajina se prebacila na uzgoj ovaca, a zbog neželjenog ponašanja psa prema stadima vlada je nametnula veliki porez vlasnicima kako bi ograničila broj pasa. U 20. vijeku ovi vodeni psi su dodatno zanemareni i vjeruje se da su posljednji vodeni psi Svetog Jovana par mužjaka koji su uginuli 80-ih godina 20. vijeka.
2. Pejsli terijer
Izumrli škotski pejsli terijer je bio veoma popularan i ličio je na skaj terijera, ali je imao kompaktnije tijelo i drugačiju dlaku. Dok su se drugi terijeri instinktivno hvatali u koštac sa štetočinama, pejsli je više bio razmažen, kao pratilac i pas za izložbe, pa je čak postao favorit sajmova nakon što ga je Kinološki savez priznao 1888. godine. Nažalost, njegova popularnost ostala je u sijenci izložbi gdje je dobila beskoristan status. Šire interesovanje za ovog terijera se smanjilo i dovelo do njegovog izumiranja. S obzirom na prošlost i lozu ove lijepe rase, postoje pretpostavke o njenom temperamentu. Vjerovatno je bio inteligentan, lak za obuku i odan svom vlasniku. Možda je imao nagon za plijenom i simpatičan i povremeno tvrdoglav karakter. Vjeruje se da se geni pejsli terijera nalaze u jorkširskim i biver terijerima.
3. Engleski vodeni španijel
Vodeni španijeli su imali težak posao, ali su podlegli nezainteresovanosti ljubitelja, pa su od izumiranja pošteđeni još samo američki vodeni španijel, bojkin i irski vodeni španijel. Istorija engleskog vodenog španijela je donekle obavijena velom misterije, uzgajan je bez evidencije, bio je male do srednje veličine, raznih boja sa talasastom ili kovrdžavom grubom dlakom. U lovu je bio stidljiv i osjetljiv na buku i brzo je postao nepoželjan u lovačkim krugovima. Iako je engleski vodeni španijel izumro početkom 19. vijeka, on živi u zlatnom retriveru i mnogim drugim rasama.
4. Havajski poi pas
Nekoliko prikaza havajskog poi psa sačuvano je na umjetničkim slikama: bio je kratkodlaka rasa okruglog tijela i kratkih nogu. Starosjedioci Havaja u njemu su imali ljubimca za djecu, ali im je služio i kao hrana. Ova rasa je dobila ime po vegetarijanskoj namirnici – taro korijenu poznatom pod imenom poi kojim je ovaj pas hranjen. Šezdesetih godina 20. vijeka direktor zoološkog vrta u Honolulu Džek L. Torp pokušao je da oživi rasu, ali nije pretjerano insistirao na tome. Navodno je havajski poi pas bio neinteligentan i težak za obuku, a patio je od gojaznosti i spljoštene glave zbog nasilne ishrane. Istrebljenje havajskog poi psa bilo je neizbježno zbog kulturnih promjena starosjedilaca Havaja.
5. Argentinski polarni pas
Argentinski polarni pas je primjer rase čija se svrha pokazala problematičnom i neodrživom. Mješanac nekoliko rasa, uključujući sibirskog haskija, grenlandskog psa, aljaskog malamuta i mandžurskog špica, on je napravljen u Argentini kako bi poslužio vojsci na Antarktiku. Lako se gajio i brzo prihvatao zadatke, vukao je sanke i putovao na velike udaljenosti. Ipak, nije bio bez mane, a najčešći uzrok povreda bili su sukobi u čoporu. Protokol o zaštiti životne sredine u Ugovoru o Antarktiku (PEPAT) iz 1994. tražio je uklanjanje rase.
Argentinski polarni pas se potpuno navikao na hladne temperature, ali nije izdržao da bude u toplijim sredinama. Njegova agresija učinila ga je nepoželjnim za ljubimca, i sve to doprinijelo je stagnaciji populacije i izumiranju.
6. Indijanski hare
Najtačniji opis indijanskog hare psa nalazi se u knjizi Ser Džona Ričardsona, koji je prvi zabilježio ovu neobičnu rasu među ropskim narodom Sjeverne Kanade. U knjizi „Fauna Boreali-americana“ iz 1829. godine, Ričardson opisuje njihovu bliskost sa kojotom: „Veličina indijanskog hare psa je manja u odnosu na prerijskog vuka [kojota], ali je veća od crvene američke lisice“.
Nikada nećemo saznati da li je rasa bila pripitomljeni kojot ili potomak druge rase. To nisu bili kućni ljubimci u zatvorenom, jer su pomagali u vuči sanki i lovu, a umjeli su i da se penju na drveće. Međutim, vrijeme nije bilo blagonaklono prema ovoj rasi: pretpostavlja se da je nestala zbog uvođenja vatrenog oružja i promjene u načinu lova, a moguće je da se jednostavno stopila sa drugim psima i postala mješanac.
7. Šijen gris
Cijenjeni lovački pas u Francuskoj tokom srednjeg vijeka bio je miljenik kraljevske porodice između 1200. i 1470. godine. O rasi se ne zna mnogo, posebno u pogledu njenog porijekla. Opisi šijen grisa kažu da je to bio srednji do veliki pas, sa grubom dlakom pretežno sive boje sa crvenim, žutim ili bijelim mrljama. Razlog za izumiranje ove rase je u prestanku interesovanja kraljevskih porodica za nju. Monasi su takođe favorizovali ukrštanje šijen grisa sa drugim psima što je pokvarilo rasu. Nasljednici gena šijen grisa su njemački ptičar i vajmarski ptičar.
8. Borbeni kordobski pas
Ime kordobskog borbenog psa trebalo bi da aludira na njegovu svrhu i ponašanje, jer je uzgajan za borbu. Opisan kao mješanac mastifa i buldoga, ovaj pas je bio zastrašujuće veliki. Njemu su sječene uši da se ne bi cijepale u sukobima. Nastao tokom argentinskog kolonijalnog perioda (početak 16. vijeka), ovaj pas je bio potomak mješanaca koji su pokazivali agresivne tendencije. Takav temperament je doveo do poteškoća u uzgoju, jer su mužjaci i ženke bili skloniji borbi nego parenju. To takođe nisu bili kućni ljubimci i vjerovatno su držani u zatvorenim prostorima iz bezbjednosnih razloga. Sa ekonomskim promjenama i borbama pasa koje su postale ilegalne 1954. godine, došlo je do gubitka interesovanja za uzgoj ovog opasnog psa. Njegovi geni teku krvlju dogo argentina koji je ipak manje agresivne prirode od nasilnog pretka.
9. Toj buldog
Popularnost buldoga kao kućnog ljubimca u Britaniji dovela je do interesovanja za verziju manje veličine koja bi bila pogodnija za manje prostore i imala ulogu pratioca. U uzgoju ove rase je korišćen mops i terijer, pa su potomci popularni kao izložbeni psi i kućni ljubimci radničke klase u 19. vijeku. Promjena životne lokacije dovela je do pada populacije ovih pasa u Britaniji, a rasa se polako integrisala sa drugim francuskim rasama sve dok nije potpuno nestala.
Toj buldog smatra se rodonačelnikom francuskog buldoga i spekuliše se da je možda pomogao u razvoju bostonskog terijera. Još postoje pokušaji da se stvore toj rase buldoga.
10. Hol govedar
Za izumiranje hals govedara odgovoran je njegov tvorac, australijski vlasnik ranča Tomas Hol ranih godina 19. vijeka. Ovaj pas je razvijan kao gonič i radni pas. Hol je ukrštao kolija sa dingosima kako bi stvorio svestranog radnog psa. Dokumentacija o ovoj rasi je minimalna. Hol govedar je bio veoma tražen, ali je posle smrti tvorca počeo da stagnira, jer je Hol odnio u grob tajnu uzgoja ovog psa. Hol govedar ipak je nastavio da živi u vrijednom australijskom stočarskom psu.
11. Velški brđanin
Malo se zna o porijeklu velškog brđana, ali se spekuliše da se razvijao u izolaciji bez ljudske intervencije. Vjeruje se da je bio brz i neustrašiv, visok i vitak sa žilavom dlakom različitih boja. Posljednji velški brđanin bila je ženka Džes, koja je uginula 1990. godine, a sterilisao ju je vlasnik koji nije bio svjestan rijetkosti ovog psa.
12. Dalbo pas
Dalbo je bila džinovska rasa koja je štitila stoku i porodicu. Postoji nekoliko fotografija dalboa, uključujući i jednu na kojoj je pas po imenu Bela. On je smatran posljednjim primjerkom rase. Dalbo je bio istaknut u regionima Švedske i Norveške do ranog 19. vijeka, a nestajao je zbog mnogih kulturnih i ekonomskih promjena. Njegova veličina bila je nepraktična za držanje, a izbijanje bjesnila 1854. godine uništilo je rasu. Glad koja je zavladala u Švedskoj dokusurila je dalboa.
13. Bulenbejser ili njemački buldog
Prvo pominjanje bulenbejsera – njemačkog buldoga – datira iz 370. godine nove ere, kada su ovi psi zabilježeni među Asircima u njihovoj migraciji iz Azije u Evropu. Ovi psi su bili neophodni putujućim imigrantima kako bi ih zaštitili i obezbijedili hranu svojim lovačkim sposobnostima. Bulenbejser je bio zaštitnik njemačkog naroda, a zatim i stalni pratilac u lovu, a u Rimskom carstvu je bio borac i potom radni farmerski pas.
Poteškoće zbog velike količine hrane i smanjenje poljoprivrednog zemljišta uticalo je na nestajanje rase, pa su ljudi počeli da favorizuju manje pse, poput brabantera. Moderni bokser nosi gene bulenbejsera, a njemačka doga ima oko 50 posto gena ovog velikog psa.
14. Abisinski pješčani terijer (afrički pas bez dlake)
Pas porijeklom iz Etiopije (Abisinije), poznat je i kao afrički pas bez dlake. Ovaj srednje veliki pas imao je dlaku samo na čuperku na vrhu glave. Smatran je poludivljim psom koji je više pratio ljude nego što im je pomagao. Vjeruje se da je abisinski pješčani terijer korišćen za razvoj drugih rasa bez dlake, a među njima je kineski ćubasti pas. Takođe postoji vjerovanje da ovaj pas nije izumro, prenosi Telegraf.
Dešavanja u Bijeljini
Izvor: telegraf.rs