Ostrvo Jap je dio ostrvske države istog imena, jedne od četiri Savezne Države Mikronezije, smještene u zapadnom dijelu Tihog okeana. Ono što ovo ostrvo bogate istorije čini jedinstvenim je način plaćanja, koji se i danas koristi.
Naime, iako je primarna valuta američki dolar, za velike važne transakcije, stanovnici Japa koriste takozvane Rai kamenje – najveću i najtežu valutu na svijetu. Radi se o velikim diskovima isklesanim od krečnjaka, koji mogu da teže i do sedam tona.
Vrijednost svakog kamena zavisi od njegove veličine, kao i od priče o njegovom pravljenju i transportu do ostrva Jap sa ostrva udaljenim stotinama kilometara odatle, gdje se kopa krečnjak. Na primjer, kako navodi sajt “Vintage news”, ukoliko je veliki broj ljudi umro pri pokušaju da dopremi kamen do Japa, to može da poveća vrijednost kamena.
Foto: Eric Guinther CC BY-SA 3.0 / Wikipedia
Ovo kamenje se koristi za velike transakcije poput kupovine zemlje ili za značajna socijalna dešavanja poput vjenčanja, pa se oni daju i u miraz.
Zbog njihove veličine, ovi diskovi nikad fizički ne prelaze iz ruke u ruku, poput običnog novca, već samo mijenjaju vlasnike. Podaci o svakom kamenu, koliko je vrijedan i u čijem je vlasništvu, čuvaju se samo kao dio oralne istorije ove zajednice i nigdje se ne zapisuju.
Sela na ostrvu Jap su toliko mala da svako zna ko posjeduje koji disk. Zanimljivo je i da su prethodno stanovnici Japa smatrali školjke i kitove zube valutama, a oni su bili mnogo lakši za prenošenje.
Ostrvo koje su mnogi željeli
Portugalski istraživač Dijego Deroša, tvrdio je da je otkrio ostrvo Jap 1526. godine. Ostrvo su naseljavali pripadnici indonežanskih i filipinskih naroda hiljadama godina prije nove ere.
Godine 1731. španski katolici su tamo poslali misionare, ali su oni sljedeće godine nađeni mrtvi.
Do 1800. godine uspostavljena je trgovina između Evropljana i stanovnika Japa, a Njemačka je tamo napravila prvu trgovinsku kompaniju “Godefroj i sin” koja je brzo postala profitabilna.
Iako su i Velika Britanija, Španija i Njemačka tvrdile da polažu pravo na Jap, tek je 1874. godine Španija zaista zauzela ostrvo, izazvavši sukob sa Nijemcima.
U konflikt se uključio i papa Lav Dvanaesti i dodijelio ostrvo špancima, ali je svim zemljama omogućio pravo na slobodnu trgovinu.
Ipak, 1899. Španija je prodala ostrvo Nijemcima za oko 4,5 miliona dolara.
Zajedno sa Nijemcima i Špancima su na ostrvo stigle i bolesti poput gripa od koje je više od 1.000 stanovnika Japa nastradalo.
Kada je počeo Prvi svjetski rat, Britanija je bombardovala ostrvo Jap i uništila njemačku telekomunikacionu mrežu. Japanska vojska je ubrzo okupirala ostrvo u oktobru 1914. godine.
Krajem rata je Liga nacija, preteča Ujedinjenjih nacija, dodijelila Japanu pacifička ostrva, među kojima i Jap. U godinama do Drugog svjetskog rata broj Japanaca na ostrvu je porastao sa 97 na gotovo 2.000. Oni su starosjedioce tjerali da rade u rudnicima sve dok kraja Drugog svjetskog rata, kada su Amerikanci preuzeli ostrvo. Od 1980-ih ostrvo Jap je dio Savjetnih država Mikronezije koje imaju odnos slobodno udruženih zemalja sa SAD, prenosi Blic.
Izvor: srpskainfo.com