Izrada spomenika je povjerena renomiranom vajaru Rudolfu Valdecu iz Zagreba, odranije poznatom po svojoj jugoslovenskoj orijentaciji, koji je u to vrijeme bio angažovan i na izradi spomenika kralju Petru I u Velikom Bečkereku. Valdec je zamislio originalnu kompoziciju na kojoj je predstavljen Kralj ogrnut kraljevskim plaštom dok sa propetog konja mačem ubija troglavu neman – personifikaciju tri carstva poražena u I svjetskom ratu: Austro-Ugarske, Njemačke i Turske. Iako je model za izlivanje spomenika u Bijeljini bio pripremljen u ljeto 1927. godine, splet okolnosti, među kojima i smrt Rudolfa Valdeca februara 1929. godine, odgodio je njegov završetak za cijelu deceniju.
Tako je spomenik Kralju Petru I u Bijeljini svečano otkriven i osveštan tek na Petrovdan, 12. jula 1937. godine, i za kratko vrijeme je postao prepoznatljivi simbol grada. Povodom Dana ujedinjenja Kraljevine SHS, odnosno Jugoslavije, 1. decembra, na spomenik je vijenac polagao presjednik Opštine, kao znak „duboke blagodarnosti našeg grada junačkoj srpskoj vojsci i odavanja pošte velikom kralju oslobodiocu“.
Nažalost, Bijeljini nije bilo suđeno da se dugo ponosi ovim izvanrednim djelom. Po njemačkoj okupaciji, aprila 1941. godine, simbolika kompozicije u kojoj srpski kralj ubija troglavu neman, odmah je postala trn u oku okupatorima koji nisu željeli da ih spomenik podsjeća na težak poraz od Srbije i saveznika prije svega dvadesetak godina. Već 15. aprila 1941. godine njemačka komanda je najgrublje ponizila Semberce – sazvan je zbor na trgu ispred opštine i najviđeniji Srbi iz grada i okoline natjerani su da uz pomoć konopaca obore statuu i od tada se prvobitnom spomeniku gubi svaki trag. Rušenje spomenika je najavilo još teže dane za Semberce – istog mjeseca, vojnu i civilnu upravu u Semberiji preuzela je takozvana “Nezavisna Država Hrvatska“, a na obezglavljenom postolju nekadašnjeg spomenika Kralju Petru I do 1945. godine smjenjivala se ustaška ikonografija.
Obnova spomenika
Godine1990, nakon prvih višestranačkih izbora u Jugoslaviji poslije Drugog svjetskog rata, u Semberiji je povedena akcija za obnovu spomenika kralju Petru I. Uprkos početku tragičnog ratnog sukoba u BiH 1992. godine, Semberci nisu odustali od ovog poduhvata i izrada spomenika je povjerena akademskom vajaru Zoranu Jezdimiroviću iz Bijeljine.
Jezdimirović je, na osnovu fotografija prvobitnog Valdecovog djela, kao i sjećanja starijih Semberaca, vajao spomenik u manastiru Tavna od ljeta 1992. do jeseni 1993. godine. Istovremeno, da bi se spomeniku obezbedila dominantna uloga na Trgu, gradske vlasti su odlučile da postojeći postament premjeste malo dalje od originalne lokacije i da ga neznatno povećaju.
Svečanost otkrivanja i osveštanja obnovljenog spomenika upriličena je na Mitrovdan, 8. novembra 1993. godine. Na postamentu su obnovitelji postavili i kratak zapis o istoriji spomenika, a sam spomenik je vrlo brzo ponovo postao prepoznatljiv simbol Bijeljine, a prostor oko spomenika jedno od najomiljenijih mjesta za okupljanje i fotografisanje.
Zanimljiva je i veza između dva spomenika kralju Petru – u Bijeljini i Zrenjaninu, odnosno, tadašnjem Velikom Bečkereku, koji je jedno vrijeme nosio i ime Petrovgrad, upravo po kralju Petru I.
Oba prvobitna spomenika je izvajao Rudolf Valdec i oba su porušili okupatori u Drugom svjetskom ratu, a replike spomenika je takođe izradio isti umjetnik – Zoran Jezdimirović, prvo spomenik u Bijeljini, a potom i spomenik u Zrenjaninu.
Dešavanja u Bijeljini
Izvor: desavanjaubijeljini.com
