Na današnji dan, 9. juna 1914. godine u Beogradu je svečano otkriven spomenik Dositeju Obradoviću. Spomenik, koji je delo hrvatskog vajara Rudolfa Valdeca, bio je postavljen na trgu ispred hotela „Srpska kruna” gde se danas nalazi Biblioteka grada Beograda.
Na prednjoj strani postamenta uklesana je posveta: „Dositeju Obradoviću zahvalni srpski narod”, a na zadnjoj piščev moto preuzet iz Pisma Haralampiju: „Ja ću pisati za um, za srce i za naravi človečke, za braću Srblje kojega su god oni zakona i vere”. U samoj osnovi postamenta piše: „Iduć’ uči, u vekove gleda!”. Spomenik je 30-ih godina prošlog veka premešten u Studentski park, gde se i danas nalazi.
Ovaj spomenik našem velikom književniku i prosvetitelju podignut je zalaganjem Srpske književne zadruge i Jovana Skerlića. Ideja o podizanju spomenika prisutna je još od sredine 19. veka da bi se ostvarila 1911. godine, za vreme proslave stogodišnjice Dositejeve smrti.
Poduhvat je podržala Beogradska opština, koja je prikupila deo finansijskih sredstava i raspisala konkurs za podizanje spomenika velikom srpskom prosvetitelju na kojem su pravo učešća imali svi jugoslovenski umetnici. Odbor za proslavu odredio je uslove javnog konkursa, prema kojima je spomenik trebalo da predstavlja Dositejevu figuru u punoj veličini.
Konkursnu komisiju činili su: Ljuba Davidović, predsednik Beogradske opštine, Bogdan Popović, Andra Stevanović i Bogdan Gavrilović, profesori Univerziteta, Vladimir R. Petković, pomoćnik direktora Narodnog muzeja, i Leger, šef opštinskih građevinara. Na konkurs se odazvalo dvanaest umetnika čiji su prispeli modeli bili izloženi u osnovnoj školi kod Saborne crkve (danas Osnovna škola „Kralj Petar Prvi“).
Komisija je za tri prvonagrađena rada izabrala modele Rudolfa Valdeca, Tome Rosandića i Simeona Roksandića, a za najbolji je proglasila rad Rudolfa Valdeca, kome je bila i poverena izrada spomenika. U tekstu povodom izlaganja modela prispelih na konkurs, u časopisu Nova iskra, o Valdecovom projektu se kaže: „Dositej je zamišljen kao putnik, koga neka natprirodna sila, što se probudila u njemu, smelo pokreće napred. Oči su mu upravljene uzvišenoj meti, kojoj trebaju da ga odnesu njegove noge. Knjige pod pazuhom i pero u ruci ukazuju na plemenitu misiju njegovu. Oseća se, da put, koji on pred sobom krči, vodi slavi i večnosti“.
Spomenik se u početku nalazio na ulazu u Kalemegdanski park, kao par sa spomenikom Karađorđu na kraju glavne kalemegdanske aleje duž koje su se nalazile biste mnogih istorijskih ličnosti srbije.
Prilikom formiranja Univerzitetskog parka tokom tridesetih godina 20. veka, spomenik je premešten ovde i postavljen naspram spomenika Josifu Pančiću. Spomenik je bronzana statua koju je izgradio vajar Rudolf Valdec i predstavlja prvog srpskog prosvetitelja kao “heroja pera” koji putuje svetom u potrazi za znanjem.
Prikazan je Dositej, u pokretu sa šeširom, knjigama i štapom u ruci. Ovaj spomenik je postao jedno od najznačajnijih dela u stvaralačkom opusu Rudolfa Valdeca.
Spomenik Dositeju Obradoviću proglašen je za spomenik kulture 1967. godine (Rešenje Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
Dešavanja u Bijeljini
Izvor: desavanjaubijeljini.com
