Na današnji dan – 28. jul

1330. – Srpski kralj Stefan Dečanski kod Velbužda potukao je vojsku bugarskog cara Mihajla Šišmana i tako onemogućio njegov dogovor sa romejskim /vizantijskim/ carem Andronikom Trećim Paleologom da Bugarska i Romeja zajednički napadnu Srbiju i okončaju njenu vojnu nadmoć na Balkanskom poluostrvu.

1586. – Tomas Heriot iz Kolumbije donio prve krompire u Englesku.

1655. – Umro francuski pisac Sirano de Beržerak, čija su djela kombinacija političke satire i naučne fantazije. Teško je ranjen 1640, zbog čega je napustio vojsku, u kojoj se istakao kao izuzetan mačevalac. Veoma smio i slobodan duh, bujne mašte, pisao je pjesme, napisao po jednu komediju i tragadiju, ali je najpoznatiji po djelu „Drugi svijet“, u kojem je opisao putovanje na Mjesec i Sunce. Edmon Rostan ga je ovjekovječio u herojskoj komediji „Sirano de Beržerak“, stvorivši od njega simbol izuzetne duševnosti i uma u sudaru sa društvenim stegama i sopstvenom fizičkom ružnoćom.

1741. – Umro italijanski kompozitor i violinski virtuoz Antonio Vivaldi, sveštenik kojeg su zbog boje kose nazivali „crveni pop“, čije je barokno muziciranje oduševljavalo savremenike izvanrednom tehnikom i improvizacijom. Značajan je kao kompozitor solističkih koncerata za pojedine instrumente i končerta grosa, posebno poznat po kompoziciji „Četiri doba“. Ostala djela: „L’estro armonico“, „Il cimento dell’armonia e dell’inventione“, niz koncerata za violinu, flautu, fagot.

1750. – Umro njemački kompozitor Johan Sebastijan Bah, jedan od najznačajnijih u istoriji muzike. Za života je više cijenjen kao orguljaš nego kao kompozitor i tek je Feliks Mendelson otkrio njegovu vrijednost izvođenjem „Muke po Mateji“. Bahov veliki opus – dijelom izgubljen, jer je poslije smrti pao u zaborav – osnova je razvitka muzičkih pravaca novijeg doba. Komponovao je više od 300 kantata, fuga, oratorijuma, preludijuma, fantazija, tokata, orkestarskih svita, djela za orgulje, klavir, čembalo, violinu, violončelo, klavirkord, flautu. Doveo je do vrhunca barokni polifoni stil, usavršivši i produbivši sredstva muzičkog izraza, posebno kontrapunkt, harmoniju i instrumentaciju – njegovo stvaralaštvo je sinteza dotadašnjih dostignuća u vokalnoj i instrumentalnoj muzici. Djela: duhovne kompozicije „Imao sam mnogo jada“, „Hristos je ležao u samrtnim mukama“, „Snažna tvrđava je naš Bog“, „Misa u ha molu“, „Božićni oratorijum“, „Magnificat“, „Muka po Jovanu“, „Muka po Mateji“, svetovne kompozicije „Kantata o kafi“, „Seljačka kantata“, „Francuske svite“, „Engleske svite“, „Dobro temperovani klavir“, „Italijanski koncert“, „Goldberg varijacije“, „Hromatska fantazija i fuga“, šest „Brandeburških koncerata“, „Umetnost fuge“, „Trostruki koncert“ za flautu, violinu i klavir.

1794. – Dan poslije obaranja sa vlasti, na giljotini pogubljene vođe Francuske revolucije Maksimilijan Fransoa Izidor de Robespjer, Antoan Sen Žist i još dvojica jakobinskih prvaka. Pošto je tokom jakobinskog terora poslao na giljotinu gotovo sve vođe revolucije, Robespjer je suzio bazu revolucije, postavši krajnje nepopularan, pa je s vlasti lako oboren u termidorskom prevratu.

1821. – Peru proglasio nezavisnost od Španije.

1868. – Ratifikovan 14. amandman ustava SAD, kojim je crncima dato državljanstvo.

1899. – Rođen srpski književni i pozorišni kritičar Velibor Gligorić, predsjednik Srpske akademije nauka i umujetnosti od 1965. do 1971. Uređivao je više časopisa, iskazavši se kao zastupnik realizma i oštar polemičar. Djela: „Kritike“, „Lica i maske“, „Matoš – Dis – Ujević“, „Pozorišne kritike“, „Srpski realisti“, „Ogledi i kritike“, „U vihoru“, „Branislav Nušić“, „Portreti“, „Sjenke i snovi“, „Knjiga života“, „Kuća smrti“.

1902. – Rođen britanski filozof austrijskog porijekla Karl Rejmond Poper, jedan od najuticajnijih mislilaca 20. vijeka. U filozofiju je uveo „princip opovrgljivosti“, prema kojem se tvrdnja može smatrati naučnom samo ako se u principu može dokazati njena pogrešnost, dok tvrdnje koje ne ispunjavaju taj uslov spadaju u metafiziku. Djela: „Logika istraživanja“, „Otvoreno društvo i njegovi neprijatelji“, „Bijeda istoricizma“.

1914. – Austro-Ugarska, mjesec dana poslije atentata u Sarajevu, u kojem je ubijen prestolonasljednik Franc Ferdinand, objavila rat Srbiji, otpočevši tako Prvi svijetski rat.

1937. – Japanci okupirali kinesku prijestonicu Peking.

1940. – Britanci u Drugom svjetskom ratu odbili njemački desant na mediteransko ostrvo Malta.

1941. – U odmazdi za požare u njemačkim garažama, Nijemci su u Beogradu u Drugom svjetskom ratu streljali više od 120 ljudi, mahom Jevreja i pripadnika narodnooslobodilačkog pokreta.

1941. – U srpskim selima kod Duvna ustaše u Drugom svjetskom ratu ubile 248 srpskih civila.

1944. – Crvena armija u Drugom svjetskom ratu oslobodila Brest Litovsk, grad koji su Nijemci okupirali 24. juna 1941, dva dana poslije napada na ŠSR.

1945. – Američki bombarder B-25 pri gustoj magli udario u „Empajer Stejt Bilding“ u NJujorku, tada najvišu zgradu u svijetu, usmrtivši 14 ljudi.

1968. – Umro njemački hemičar i fizičar Oto Han, profesor Univerziteta u Berlinu i Getingenu, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1944, koji je 1957. potpisao Getingenšku deklaraciju, odbijajući da sarađuje u razvoju eventualnog zapadnonjemačkog nuklearnog oružja. Dokazao je 1938. raspadanje rubidijuma, a 1939. s Fricom Štrasmanom je otkrio nuklearnu fisiju /cepanje/ jezgra urana. Otkrio je i redioaktivne elemente mezotorijum, radio-torijum i – s Lizom Majtner- protoaktinijum.

1976. – U zemljotresu koji je potpuno razoren kineski grad Tangšan poginulo je najmanje 242.000 ljudi, što je najveći broj mrtvih zabilježen u zemljotresu u modernom dobu.

1984. – Predsjednik SAD Ronald Regan otvorio Olimpijske igre u Los Anđelesu, koje su bojkotovali SSSR i ostali saveznici Moskve, izuzev Rumunije, Kube i još nekoliko socijalističkih zemalja. To je bio revanš Amerikancima za bojkot Olimpijskih igara u Moskvi 1980, a Igre u Los Anđelesu su bojkotovali i Iran, Libija, Albanija i Bolivija.

1986. – U eksploziji automobila bombe, koju su u hrišćanski dio Bejruta podmetnuli islamski teroristi, poginula najmanje 32 civila, a 140 je ranjeno.

1995. – Regularne trupe Hrvatske i snage bosanskih Hrvata izvršile ofanzivu i zauzele gradove u zapadnoj BiH – Glamoč i Grahovo, iz kojih je izbjeglo više od 20.000 srpskih civila.

2003. – Kineski predsjednik Hu Đintao proglasio pobjedu nad SARS-om, rekavši da je ovo teško oboljenje savladano u cijeloj zemlji.

2004. – Narodna skupština Republike Srpske usvojila Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o teritorijalnoj organizaciji i lokalnoj samoupravi kojim se mijenjaju nazivi grada Srpskog Sarajeva i 12 opština u Srpskoj koji su imali prefiks „srpski“ i Prijedlog odgovora Ustavnom sudu BiH u vezi sa inicijativom predsjedavajućeg Predsjedništva BiH Sulejmana Tihića kojom se Ustavnom sudu BiH predlaže da odbije zahtjeve za ocjenu usaglašenosti sa Ustavom BiH Zakona o zastavi, grbu i himni Republike Srpske i Zakona o slavama i svetkovinama.

2004. – Najmanje 68 ljudi je poginulo, a 30 je ranjeno u eksploziji minibusa napunjenog eksplozivom u blizini policijske stanice sjeverno od Bagdada, što je najveći samoubilački napad od predaje suvereniteta Iraku.

2005. – Irska republikanska armija /IRA/ zvanično proglasila kraj svoje oružane kampanje protiv britanske vlasti u Sjevernoj Irskoj, koja je trajala 35 godina i saopštila da će se za svoje ciljeve boriti političkim sredstvima.

Dešavanja u Bijeljini
Izvor: desavanjaubijeljini.com